Podstawowym prawnym środkiem ochrony przed naruszeniami naszych dóbr osobistych jest powództwo o ochronę dóbr osobistych. Jak już wskazaliśmy we wcześniejszym wpisie, powództwem takim możemy dochodzić ochrony na różny sposób.
Zgodnie z art. 24 Kodeksu cywilnego, w zależności od naszych potrzeb i zaistniałej sytuacji, dochodzić możemy: zaniechania dalszych naruszeń naszych dóbr osobistych bądź zaniechania działań zagrażających tym dobrom, podjęcia działań w celu usunięcia skutków poczynionych naruszeń (np. poprzez wystosowanie pisemnych przeprosin), a ponadto zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub odszkodowania za poniesioną szkodę.
Wiedząc już czego możemy żądać, zdecydować musimy gdzie i jak należy wnieść pozew. Poza ramy niniejszego wpisu wykracza dokładny poradnik dotyczący składania pism procesowych. Warto jednak pamiętać, że pozew wnosimy w jednym egzemplarzu dla sądu i po jednym dodatkowym dla każdego z pozwanych. Wnosimy go oczywiście na piśmie i załączamy do niego wymagane załączniki, w szczególności dowody na uzasadnienie naszych żądań oraz dowód uiszczenia opłaty od pozwu.
Opłata od pozwu o ochronę dóbr osobistych jest kwestią stosunkowo złożoną i dość kontrowersyjną. Jej wysokość uzależniona jest od rodzaju naszych żądań. Jeśli nasze żądania mają charakter niemajątkowy – w szczególności domagamy się zaprzestania określonych działań lub podjęcia działań naprawczych (np. przeprosin), opłata od pozwu o ochronę dóbr osobistych ma stałą wysokość – na dzień publikacji niniejszego wpisu jest to 600 PLN. W sytuacji, w której nasze żądania mają charakter majątkowy – dochodzimy zapłaty zadośćuczynienia, odszkodowania lub nawet zapłaty określonej sumy na wskazany przez nas cel społeczny, żądania te opłacić musimy opłatą stosunkową wynoszącą 5% naszego żądania. Jeśli więc żądamy zapłaty zadośćuczynienia w wysokości 10.000 PLN, żądanie to musimy opłacić opłatą wynoszącą 500 PLN. Warto przy tym pamiętać, że pozwy o ochronę dóbr osobistych mają często charakter mieszany – zawierają zarówno żądania o charakterze niemajątkowych, jak i majątkowym. Wówczas pozew opłacić należy zarówno opłatą stałą od żądań niemajątkowych – w wysokości 600 PLN, jak i opłatą stosunkową w wysokości 5% naszych żądań o charakterze majątkowym.
Na koniec zdecydować należy do jakiego sądu wnieść pozew o ochronę dóbr osobistych. Sądem właściwym rzeczowo w przypadku pozwu o ochronę dóbr osobistych będzie najczęściej sąd okręgowy. Wynika to z faktu, że zgodnie z art. 17 Kodeksu postępowania cywilnego, do właściwości sądów okręgowych należą sprawa o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe. Sąd rejonowy mógłby więc być właściwy w sprawie o ochronę dóbr osobistych tylko i wyłącznie wówczas, gdy wszelkie żądania zawarte w naszym pozwie miały charakter majątkowy (i dotyczyły kwoty nie wyższej niż 75 tys. PLN) – vide uchwała Sądu Najwyższego o sygn. III CZP 27/85 z dnia 26 czerwca 1985 r. oraz postanowienie Sądu Najwyższego o sygn. III CZ 10/15 z dnia 06 marca 2015 r. W sprawach o ochronę dóbr osobistych nie zdarza się to w zasadzie, pozew w zasadzie zawsze zawiera również żądanie zaniechania naruszeń naszych dóbr lub podjęcia określonych działań naprawczych, w szczególności wystosowania przeprosin o określonej treści. Sąd okręgowy będzie sądem właściwym rzeczowo również w przypadku gdy nasze żądania mają co prawda charakter stricte majątkowy, ale wynikają z Prawa prasowego (żądamy więc np. zadośćuczynienia za publikację prasową naruszającą nasze dobra osobiste). Powyższe potwierdził nie tak dawno temu Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. III CZP 36/15 z dnia 10 lipca 2015 r.
Właściwość miejscowa sądu w sprawach o ochronę dóbr osobistych rozstrzygnięta została zasadniczo przez art. 27 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym pozew wnieść powinniśmy co do zasady przed sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. Zgodnie jednak z art. 35 kodeksu postępowania cywilnego, powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można również przed sąd, w okręgu którego nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Naruszenie dóbr osobistych jest zaś czynem niedozwolonym. Jeśli więc wskazujemy, że poprzez naruszenie naszych dóbr osobistych wyrządzona nam została szkoda, mieć możemy szerszy wybór jeśli chodzi o sąd właściwy dla rozstrzygnięcia naszego powództwa. Przykładowo jeśli osoba zamieszkała w Krakowie obraziła nas publicznie w trakcie uroczystości w Poznaniu, powództwo o ochronę naszych dóbr osobistych wytoczyć możemy zarówno przed Sąd Okręgowy w Krakowie, jak i Sąd Okręgowy w Poznaniu.
Powyżej omówiliśmy kwestię właściwości sądów polskich. W przypadku, w którym sprawa ma charakter transgraniczny – dotyczy np. znieważenia nas poza Polską, ustalić należy w pierwszej kolejności czy sądy polskie będą w ogóle właściwe dla rozstrzygania takiej sprawy. Decydujące będzie tutaj miejsce dokonania naruszenia oraz miejsce wystąpienia skutków dokonanych naruszeń.
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Kliknij tutaj i zapoznaj się z naszą ofertą.